У межах працы па вяртанні беларускіх каштоўнасцяў на радзіму ініцыятыва MALDZIS выкупіла Статут Вялікага Княства Літоўскага 1588-га года (Трэці Статут ВКЛ). Пра гэта прадстаўнікі ініцыятывы паведамілі «Люстэрку».
«Трэці Статут — самае важнае выданне, надрукаванае ў Вялікім Княстве Літоўскім за ўсе часы яго існавання, і адзін з самых дасканалых прававых дакументаў у тагачасным свеце, — адзначыў Павел Мацукевіч, кіраўнік ініцыятывы MALDZIS. — Гэта помнік беларускай прававой культуры, у якім можна ўбачыць ідэю ўсталявання прававой дзяржавы і першы крок да яе. Статут абараняў незалежнасць ВКЛ, і ў ім была рэалізаваная агульнапрынятая сёння ідэя падзелу ўлады на тры галіны: заканадаўчую, выканаўчую і судовую. Статут дзейнічаў цягам больш як 250 гадоў, перажыў падзелы Рэчы Паспалітай (федэратыўнай дзяржавы, у якой жылі продкі сучасных беларусаў, палякаў, літоўцаў і ўкраінцаў. — Заўв. рэд.) і знікненне ВКЛ у выніку ўключэння беларускіх зямель у склад Расійскай імперыі. Для параўнання, найстарэйшая ў свеце Канстытуцыя ЗША толькі набліжаецца да свайго 240-гадовага ўзросту».
Статут быў напісаны на старабеларускай мове і перакладаўся і на іншыя мовы. Па словах Рыгора Астапені, апекуна ініцыятывы MALDZIS, «статут ВКЛ быў узорам для іншых дзяржаў, у прыватнасці Расіі і Прусіі, якія выкарыстоўвалі яго пры распрацоўцы свайго права. Да распрацоўкі Статута прычыніліся славутыя беларускія дзяржаўныя дзеячы і дыпламаты Астафій Валовіч і Леў Сапега, якія складаюць гонар нацыі. Падобныя вяртанні, як набыццё Статута, паказваюць, што іх праца шануецца нашчадкамі і з’яўляецца істотным элементам сённяшняй ідэнтычнасці беларусаў».
Сярод іншага, Статут быў перакладзены і на польскую мову: у 1648-м яго выдалі ў Варшаве. Амаль праз паўстагоддзя, у 1693-м, перавыдалі ў друкарні Віленскай акадэміі езуітаў. Апошняе выданне маецца ў шэрагу буйных бібліятэк і музеяў свету, у тым ліку і ў Беларусі. Яно ёсць, у прыватнасці, у Нацыянальнай бібліятэцы, Цэнтральнай бібліятэцы Нацыянальнай акадэміі навук, а таксама ў Полацкім музеі беларускага кнігадрукавання.
Асобнік 1693 года прадстаўнікі ініцыятывы знайшлі ў антыкварнай краме ў Калішы (Польшча) і набылі на сродкі беларускіх ахвярадаўцаў. Хутка ён будзе выстаўляцца на адмысловых мерапрыемствах па-за Беларуссю, але праз некаторы час яго перададуць у першую меркаваную сталіцу ВКЛ — Навагрудак, у мясцовы гісторыка-краязнаўчы музей, у якасці грамадскага падарунка.
Чытайце таксама
